4-10 Mayıs İş Sağlığı ve Güvenliği Haftası kapsamında açıklama yapan uzmanlar, Türkiye'de iş kazalarının büyük oranda önlenebilir olduğunu belirterek, bu kazaların temelinde denetim eksikliği, yetersiz eğitim ve uygun olmayan yönetmeliklerin yattığını söyledi.
İş güvenliğinin hem çalışan hem işveren hem de toplum için fayda sağladığını ifade eden uzmanlar, iş kazalarının yüzde 98'inin önlenebilir olduğunu, bu kazaların çoğunun insan hatasından kaynaklandığını belirtti.
Uzmanlar, etkin önlemlerle iş kazalarının ciddi oranda azaltılabileceğine dikkat çekti.
A Sınıfı İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı Yusuf Tekçe, yaptığı açıklamada Türkiye'de iş güvenliğiyle ilgili ciddi sorunlar yaşandığını belirterek, bu konuda toplumsal farkındalık oluşturulması gerektiğini söyledi.
"NÜFUS YOĞUNLUĞU YÜKSEK OLAN İLLERDE KAZALAR ÇOK FAZLA"
2024 yılında Türkiye genelinde bin 897 işçinin hayatını kaybettiğini belirten Tekçe, "Bu da ortalama günde 5 kişinin sorumsuzluk, iş güvenliği tedbirlerinin alınmaması nedeniyle vefat ettiği anlamına geliyor. Batman'da da 2024 yılında 9 kişi, hayatını kaybetmişti. Nüfus yoğunluğu yüksek olan illerimizde bu sayı çok daha fazladır." dedi.
"ÜLKEMİZDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ TAM OLARAK OLUŞMUŞ DEĞİL"
İş kazalarının temelinde, iş sağlığı ve güvenliği kültürünün eksikliği olduğunu ifade eden Tekçe, şöyle devam etti:
"İş sağlığı ve güvenliğini sürekli olarak gündem de tutmak zorundayız. İş güvenliği problemlerinin altında yatan sebeplerine değinmek istiyorum. Ülkemizde iş sağlığı ve güvenliği kültürü tam olarak oluşmuş değil. Hem işveren hem çalışan hem de yönetim açısından henüz bu kültür tam oturmuş değil. Özellikle denetimlerin az olması, kanunların yetersiz olması ve iş güvenliği hizmetini alan kişilere sorulmadan doğrudan merkezi yönetim sistemiyle; Avrupa'dan getirilen bir takım yönetmeliklerle saha denetimi tam olarak yapılmadan çıkarılan ve ülkemizde çalışanlarımıza uymayan yönetmeliklerle işi yürütmeye çalışmaları, işverenlerin yeterli eğitimlerinin olmaması, çalışanların da yeterli eğitimi almaması nedeniyle bu kazalar kaçınılmaz oluyor."
"ÖNLEMEK ÖDEMEKTEN DAHA UCUZDUR"
Ülkede iş sağlığı ve güvenliği kültürünün oluşması gerektiğine işaret eden Tekçe, "En başta denetimler, yönetimin eksikliğinin giderilmesi, işverenlerin bunu benimsemesi, çalışanların bunu uygulaması gerekiyor. İş sağlığı ve güvenliği hizmetini almak aslında çok zor değil. Zaten kanuni olarak zorunlu bir hizmet alımıdır. Her ilde ortak sağlık güvenlik birimlerinden bu hizmet alınabilir. Her ilde yeteri kadar ortak sağlık güvenlik birimi ve iş güvenliği uzmanları var. Bu hizmetle ilgili gerekli bilgiler alınabilir. İş sağlığı ve güvenliğinin işçi ve işverene artısı vardır. Aynı zamanda kamuya da faydası var. İş kazaları ayrıca birçok maddi kayba da neden olmaktadır. İş kazası birçok probleme neden olabiliyor. Önlem alındığı zaman herkese faydası var. Önlemek ödemekten daha ucuzdur. Risk alma önlem al diyoruz." ifadelerini kullandı.
"İŞ GÜVENLİĞİNE YETERİNCE ÖNEM VERİLMİYOR"
Bir diğer İş Güvenliği Uzmanı Kerem Çelik ise, iş kazalarının yalnızca yüzde 2'sinin önlenemez olduğunu hatırlatarak, "Türkiye'de iş güvenliğine yeterince önem verilmiyor. İstatistiklere göre iş kazalarının sadece yüzde 2'si önlenemez kazalardır. Geri kalan kazaların yüzde 98'i önlenebilir. İş güvenliğine yeterince önem verilirse bu kazaların yüzde 98'i önlenebiliyor. Bunların yüzde 88'i insan davranışlarından kaynaklı, yüzde 10'u da ortamdan, makinadan kaynaklı kazalardan oluşuyor. Yeterli derecede iş güvenliğine önem verilirse ve gerekli tedbirler alınırsa bu iş kazalarının önüne geçilebilir." dedi.
"İŞ GÜVENLİĞİ HİZMETİNDEN HABERİ OLMAYANLAR VAR"
Çelik ayrıca, iş güvenliği hizmeti alma oranının geçmişe göre arttığını ancak hâlâ istenilen seviyeye ulaşmadığını söyledi.
"Eskiye göre iş yerlerinin iş güvenliği hizmeti alma durumu arttı." diyen Çelik, "Bu yasal zorunluluklarından dolayı da biraz etkili oldu. Özellikle Ocak 2025'ten itibaren tehlike sınıfı fark etmeksizin bir çalışanı dahi olan bütün iş yerleri için iş güvenliği hizmeti alma zorunlu hale geldi. Bundan dolayı iş güvenliği almada bir artış oldu. Ama istediğimiz düzeyde değil. Hâlâ da bu iş güvenliği hizmetinden haberi olmayan veya iş güvenliği hizmeti almayan çok fazla firma mevcuttur." ifadesini kullandı.
"İŞ GÜVENLİĞİNE ÖNEM VERİLİRSE KAZALARDA AZALMA OLUR"
Daha etkin politikalarla iş kazalarının büyük ölçüde azaltılabileceğini vurgulayan Çelik, şunları söyledi:
"İş güvenliğiyle ilgili daha fazla çalışmalar yapılarak daha yaygın hale getirebilir. İş güvenliğinin daha etkin yapılabilmesi için hem devlet yetkililerinin hem de işverenlerin birlikte hareket edip çalışmalar yapabilirler. Eğer ki etkin bir iş güvenliği politikası uygulanırsa ve iş güvenliğine daha fazla önem verilirse iş kazalarında azalma meydana gelecektir. Çünkü iş kazalarının yüzde 98'i önlenebilir kazalardır."