Hal esnafının zorlu yolculuğu

2015 yılında Yeni yerinde kurulan Batman Belediyesi Sebze ve Meyve Toptancılar Hali Türkiye’deki önemli toptancılık merkezleri arasında yerini almayı başardı. Günlük sabit yüzlerce kişinin çalıştığı hal, aileleriyle birlikte ortalama binlerce kişiye ekmek kapısı oluyor. Halde gece 04.00 sularında evlerinden çıkıp, yollara düşen esnaf ve çalışanlar 05.00’te görevliler tarafından kapıların açılmasıyla beraber önce işyeri sahipleri ve çalışanların içeri alınmasından sonra Sebze ve Meyve getiren TIR’lar ve yakın il ve ilçelerden gelen kamyon ve kamyonetlerin içeri alınmasıyla devam ediyor. Daha önceleri küçük kamyonlarla gelen meyve ve sebzeler bugün büyük TIR’larla taşınıyor. 

HERKES YOLDA…

Batman Sebze ve Meyve Toptancılar Hali  esnafının yaşadıkları sorun ve sıkıntıları dile getirmek ve sıkıntılarını yerinde görmek için bizde gece saat 04.00 sularında soğuk kış gününde sıcak yatağımızdan çıkıp arabamız olmadığı için yollara düştük. Önceleri otostop çekerek insanlar bizi alır dedik maalesef yaşanan olaylar ve kötü intibaalar sonucunda önümüzden geçip hale bile giden arabalar bizi tanımadığı için arabalarına almadı. Daha sonra son zamanlarda Batman sokaklarında çığ gibi çoğalan sokak köpeklerinden nasibimizi tam alacakken olayın vahimi yetini gören hal esnafından biri aracıyla durdu ve köpeğin hışmına uğramaktan kurtarırken, geriye kalan 2 kilometre yolu yürümekten kurtardı. Arabasına alan esnafta soğuk ve alaca karanlık bir günde 3 oğluyla beraber çileli yolculuk için yollara düşmüş. Yeni Hal kompleksi 4 yıldan beridir açılmış ve bunca zamandır yani 4 yıldır bu ulaşım sıkıntısı var. Mademki 05.00’te açılıyor o zaman önceden herhangi bir ulaşım aracı Hal için tahsis edilmeliydi bence. Belediye otobüsleri işimizi görmüyor.  Belediye otobüsleri saat 06.00 da başlıyor. Hale gelmesi en uzak mahalleden 07.00 buluyor. Zaten amacımız hal açılmadan en geç 05.00’te orada olmak. Vatandaşlarda 05.00-06.00 arası yoğun bir şekilde hale geliyor. Millet burada perişan durumdadır. Gelen esnaf ve müşteriler olsun bu durumdan şikâyet ediyor. Çalışanlarda aynı şekilde en yakın yerleşim yerinden buradan 5-6 kilometre uzaklıktadır.

HAMALLARIN EN BÜYÜK DERDİ ‘ULAŞIM’

Halde hamallık yaparak geçimini sağlayan Abdullatif İLÇİN, her gün hale gidip geldiğini ve kilometrelerce yol yürümek zorunda kaldığını dile getirdi. İLÇİN, "Sebze halinde hamallık yapıyorum. Çok büyük sıkıntılar çekiyoruz. Sabah hale gelmek için 7-8 kilometre yürüyorum. Sabah ezanı bile okunmadan o soğukta minibüslerin çalışmaması yüzünden yürümek zorunda kalıyorum ve genellikle köpek saldırılarına maruz kalıyoruz. Çok kötü koşullarla hale geliyoruz” diyerek mağduriyetini dile getirdi. Kendine has sorunlarının yanında son günlerde gündemde olan hal sorunları ise hal esnafını ve çalışanları tedirgin etmeye başladı; Sebze ve meyve ticaretinde önemli değişikler içeren "Yeni Hal Yasası" taslağı, TBMM'de görüşülmesinin ardından Cumhurbaşkanlığına sunuldu.  Yeni yasa ile birlikte, "Enflasyon ile Mücadele Kapsamında" sebze ve meyve fiyatların aşağı çekilmesi hedefleniyor. Yasa ile birlikte sebze ve meyvede komisyonculuk kalkıyor. Üretici birlikleri ve kooperatifler kuruluyor, ürünlerin tarladan direk olarak tüketiciye sunulması öngörülüyor.  Yeni Hal Yasası taslağına tepki gösteren Batman Belediyesi Sebze ve Meyve Toptancılar Hali  esnaf ve çalışanları herhangi bir alt yapısı olmayan uygulamanın, sebze ve meyve fiyatlarını düşürmeyeceğini; aksine daha da artıracağını savundu.

“ÜRETİCİLER, ÜRÜN SATACAK PİYASA BULAMAYABİLİR”

Yeni Hal Yasası ile birlikte komisyonculuğun ortadan kalkacağına vurgu yapan Memiş Komisyon Evi Meyve Ürünleri Komisyoncusu M.Emin Memiş, "Komisyoncuların ortadan kalkmasıyla birlikte üreticiler de büyük bir mağduriyet yaşamış olacaktır. Üreticiler ürünleri için gerçek bir piyasa bulamayacaktır. Çünkü getirilmek istenen tasarıda üretici birlikleri ve kooperatiflerin faaliyete geçirilmesi isteniyor. Hâlihazırda böyle bir sistem olmadığından dolayı bu üreticilerin mallarının heder olmasına sebep olacaktır. Malumunuzdur yaklaşık iki ay önce hal kanunu tasarısı hazırlanıp Ticaret Bakanlığı tarafından meclis komisyonuna havale edildi. Bu kanun tasarısının şu andaki hali hazırdaki esnafın bitmesine sebep olacağını, esnafın çok ağır bir mağduriyet ile karşı karşıya bırakılacağını öngörüyoruz. Bu çıkarılmak istenen tasarı kesinlikle büyük şirketlerin, büyük holdinglerin işine yarayacak, esnafı mağdur edecektir. Ürünün tarladan çıkıp esnaf ve tüketicinin eline geçeceği süreye kadar da ürün fiyat etiketi alış ve satış fiyatı internet sitelerinde takip edilebilmekte, fiyat artışının nerede başladığı buradan da görülebilmektedir" ifadelerini kullandı.

VAN, HAKKARİ, BİTLİS VE BİR ÇOK İLDEN BATMAN’A GELİYOLAR

Uzun yıllardır komisyonculuk yaptıklarını ve bu uğurda çok ağır bedeller ödediklerine işaret eden ÖZYILDIZ tarım Ürünleri Komisyoncusu Mehmet YILDIZ "Babadan, dededen bu mesleği icra etmekteyiz. Bu dükkânlar bize babamızdan, dedemizden kaldı. Ağır bedeller ödeyerek bu dükkânları işletme hakkına sahip olduk. Dükkân hakları ve devirlerinin iptal edilmesi kesinlikle kabul edilecek bir şey değildir. Kanun tasarısının getirmiş olduğu güzellikler var, biz bunlardan tarafız. Bizim derdimiz biz demiyoruz ki, her şey bizim dediğimiz gibi olsun. Biz diyoruz ki birlikte oturalım, bu tasarıyı birlikte hazırlayalım. Hem esnafımız, hem üreticimiz mağdur olmasın; hem de vatandaşımız uygun fiyata mal alabilsin. Hal kapanırsa da zarar yine devlete olur. Batman bölge halidir. Meyve sebze almak için Van, Hakkâri ve Şırnak gibi illerden geliyorlar. Bu şehirlerden (3-4 tonluk) küçük araç larla geliyorlar. 3-4 tonluk araçlarla gelip malı yükleyip yerlerine götürdükleri zaman mazot masrafı az olur. Mazotun litresi 5-6 liradır. Bu ürünler Mersin’den Şırnak’a veya Hakkâri’ye götürülse kilo başı 60-70 kuruş maliyet olur. Ama buradan alınan ürünlerde kilo başı 10-20 kuruş maliyet olur. Ben bu tasarıyı olumsuz buluyorum. Komisyonculuk kalkarsa fiyatlar yükselir. Çünkü maliyet yükselecek. Şu an bile maliyet yüksek olduğu için millet malı pahalı eve götürüyor" dedi.

“ESNAF MAĞDUR EDİLMESİN”

Vatandaşın ürünleri ucuza almasının tek yolunun üretimin dengelenmesinden geçtiğine dikkat çeken, Tunç Komisyon Evi komisyoncusu M. Şerif TUNÇ, "Üretimi dengelenmediğiniz zaman siz 10 tane kanunda çıkarsanız, fiyatları düşüremezsiniz. Arz- talep dengesine bağlı olarak fiyatlar tespit edilir. Bizim dileğimiz bir an önce aklıselimin hâkim olmasıdır. Milyonları ilgilendiren bir konuda, 'ben yaptım oldu' diyerek iş oldubittiye getirilmemelidir. Kimse bu esnafın mağduriyetine sebebiyet verecek bir yasayı çıkarmaya girişmesin. Bu hepimizin için çok ağır olur. Bizler, bu vatan için saat üçte evden çıkıyoruz. Çoluk çocuğumuzdan, yatağımızdan ayrılıp bu mesleği icra ediyoruz. Sebze, meyveyi sofralarınıza getirebilmek için ağır bedeller ödüyoruz. Bizimle görüşerek kanun tasarısı hazırlansın ve kanuna dönüşsün" dedi.