İşçi hakları, emeğin karşılığı kutsaldır.
“işçinin teri kurumadan hakkını veriniz” diyen bir Peygamberin ümmeti
İşçinin, emeğin hakkını veriyor muyuz?
Gerek içimizde gerekse çevremizde olsun bir kısım özel sektör bünyesi altında çalışan elemanlardan gerekli verimin alınmaması, yâda işverenin talimatlarını harfiyen yerine getirmemelerindeki gerçek, çalışma saatlerinin fazla oluşu, işe başlama saatinin belli, bitiş saatinin belli olmamasından kaynaklanıyor. İşlerinin çalışanla yürütüldüğünü, çalışan olmazsa bir adım bile ileriye gidemeyeceğinin farkında olan bir işveren elemanının kıymetini kaybetmeden bilmelidir. Bir çalışanın, çalıştığı firmasının olumlu yâda olumsuz yönde ilerlemesinde rolü büyüktür. Firma o çalışanla en doruk noktasına da çıkabilir, en dibe de vurabilir. Böyle önemli bir görevi üstlenen çalışanların haklarının kısıtlanması yâda çiğnenmesi onlara en büyük haksızlıktır.
Maalesef para kazanma hırsının ağır bastığı, paranın artık cep ve kasaların yerine kafa ve kalplere girdiği bir dönemde çalışanların çalışma saatleri işveren tarafından unutuluyor. “Ne kadar daha fazla çalıştırırsam o kadar yararıma olur” düşüncesiyle bildiğini uygulamaya devam ediyor. Bazı işyerlerinde elemana uygulanan kurallar pes dedirtecek cinsten. Örnek vermek gerekirse, patron herhangi bir çalışanına “senin işe başlama saatin bu” (7 diyelim) bu saatte gelmezsen ceza alırsan yâda işine son verilir. Ama senin, işten çıkış saatin belli değil,” ben ne zaman git dersem o zaman gidersin” diyorlar. Bu yapılan davranış çalışanın özel hayatına, dinlenme ve ailesine harcaması gerektiği zamanı gasp etmek değil midir? Böyle bir ortamda çalışan birinin çalıştığı işyeri ve patronuyla ilgili olumlu konuşması iyiliğini istemesi düşünülebilir mi? Elbet ki hayır. Zaten bu zor şartlarda aldığı ücret kendisini geçindiriyor mu? Geçindirmiyor mu o,da belli değil bari hayatının bütün saatleri çalışmakla geçmesin özel hayatına da biraz zaman ayırabilmelerine imkân sağlansın. Siz nasıl işe giriş saatini belirliyorsanız. Ve o saat sizin için bir kuralsa, çıkış saatini belirlemekte sizin için bir kural olmalıdır.
İnsanların kalkınmasında, aş, iş sahibi olmasında emeği geçen değerli patronlar: Lütfen bünyenizde çalıştırdığınız elemanlarınızın da sizin gibi bir aile ve özel bir hayata sahip olduklarını unutmayın. Onların dinlenme ve ailesiyle zaman geçirme haklarını kısıtlamayın zira işinizde verimli olmalarını beklemek sizin için hayal olur.
İşçi, iş sözleşmesine göre işveren veya işveren vekillerinin kendisine vermiş olduğu talimatlar çerçevesinde iş görme yükümlüğü altına girmiş kişidir.
İşveren veya işveren vekillerinin işçiye talimat verme hakları vardır. Ancak bu talimatlar işin yürütülmesiyle ilgilidir. İşin yürütülmesiyle ilgili olmayan bir konuda işveren veya işveren vekili işçinin amiri, emredeni değildir.
İşçiye verilen talimatta işveren işçinin kişiliğini, onurunu zedeleyecek şekilde buyurgan bir dil kullanma hakkına sahip değildir.
İşveren, işçinin kişiliğini korumak zorundadır. Üstelik sadece işveren değil, işveren vekillerinin de işçiye onur kırıcı bir şekilde talimat vermelerine engel olmak, işverenin işçiye karşı iş sözleşmesinden doğan bir yükümlülüğüdür.
İşçi, işi özen ve dikkatle yapmak zorundadır. Ancak işveren veya işveren vekili karşısında önünü ilikleyip, omuzlarını büzüştürüp, kafasını eğerek, işveren veya işveren vekilinin yüzüne bakmadan “hazır ol”da durmak zorunda değildir.
İşini özenle yapan bir işçi, nezaket sınırları içerisinde herkese nasıl davranmak zorundaysa işverene karşı da öyle davranmak zorundadır. Ne bir adım fazlası ne bir adım eksiği...
İşçi, işin yürütüm koşullarına ilişkin kendisine verilen talimatları eleştirebilir. Örneğin; verilen talimatlara uyulması halinde üretimde hatalar olabileceğini dile getirebilir, yazılı talimat isteyebilir.
İşveren, işçinin velinimeti değildir. İşveren, işçinin iş gücünü ücret karşılığı satın alan kişidir. İşçiye ödediği ücret lütuf, bağış değil, işçinin yaptığı işin karşılığıdır. Hiçbir işveren, işçiye ödediği ücretin katbekat fazlasını işçi kendisine kazandırmıyorsa, sırf iyilik olsun diye işçiyi çalıştırmaz.
İşverenlerin işin teknik boyutuna ilişkin olan talimat verme haklarını; sosyal ilişkilerde kendilerine üstünlük sağlayan bir hak olarak görüp uygulamaları, iş sözleşmesinden doğan gözetim borcuna aykırıdır.