Diyetisyen Nezan Hoşer, birçok kişinin sıkça yaşadığı “tatlı krizi”nin sadece irade meselesi olmadığını belirterek, bu isteğin arkasında yatan biyokimyasal, hormonal ve davranışsal nedenlere dikkat çekti.
Hoşer’e göre ani tatlı isteği, kan şekeri dengesizliklerinden uyku yetersizliğine kadar birçok faktöre dayanıyor.
KAN ŞEKERİ DENGESİ BOZULDUĞUNDA BEYİN ŞEKER İSTİYOR
Tatlı isteğinin en yaygın nedenlerinden biri kan şekerinin hızlı düşmesidir. Öğün atlama, yetersiz beslenme veya basit karbonhidrat tüketimi sonrası yaşanan bu düşüş, beyni alarm durumuna geçirerek şekerli gıdalara yönelme eğilimini artırıyor. Özellikle insülin direnci olan bireylerde bu döngü daha sık yaşanıyor.
HORMONLARIN TATLI İSTEĞİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
İnsülin, leptin, grelin, serotonin ve kortizol gibi hormonlar tatlı krizlerini tetikleyebiliyor. Stresli dönemlerde artan kortizol seviyesi ya da uykusuzluk sonrası dengesizleşen grelin ve leptin, kişinin şekerli gıdalara yönelmesini kolaylaştırıyor. Düşük serotonin düzeyleri ise beyni karbonhidrata yönlendirerek tatlı tüketimini teşvik ediyor.
DUYGUSAL BOŞLUKLAR VE ALIŞKANLIKLAR TATLIYI TETİKLİYOR
Tatlı, birçok kişi için sadece gıda değil; çocukluk anıları, ödül ve teselli anlamına geliyor. Bu nedenle yalnızlık, sıkılma ya da stres gibi duygusal durumlarda tatlı isteği artabiliyor. Hoşer, “Özellikle küçük yaşlardan itibaren tatlıyı ödül olarak kodlayan bireylerde, bu alışkanlık duygusal açlıkla karışabiliyor” diyor.
BAĞIRSAKLARDAKİ BAZI BAKTERİLER ŞEKER İSTEĞİNİ TETİKLİYOR
Zararlı bakteriler ve mantarlar şekerle beslendiği için, bağırsaklar beyne daha fazla şeker tüketilmesi yönünde sinyal gönderebiliyor. Bu da kişiyi farkında olmadan tatlıya bağımlı hale getiriyor.
BESLENME EKSİKLİKLERİ DE KRİZ NEDENİ
Özellikle magnezyum, çinko ve krom gibi minerallerin eksikliğinin tatlı krizlerini tetikleyebileceğini belirten Hoşer, öğünlerde yeterli protein ve lif tüketiminin de bu istekleri azaltmada etkili olduğunu vurguluyor.
UYKUSUZLUK TATLIYA MEYİLİ ARTIRIYOR
Yetersiz uyku, açlık ve tokluk hormonlarını olumsuz etkileyerek beyni daha fazla şekerli yiyecek istemeye yönlendiriyor. Aynı zamanda beyin ödül sistemleri daha hassas hale geldiğinden, irade zayıflıyor ve kontrolsüz yeme eğilimi artıyor.