Batman’da evlilik, yalnızca iki insanın bir araya gelmesinden ibaret değil; aynı zamanda zengin geleneklerin, toplumsal dayanışmanın ve mutfağın harmanlandığı kültürel bir şölen.
Kız istemeden düğün sonrası el öpmeye kadar uzanan süreç, yüzyıllardır süregelen köklü adetlerle şekillenirken, özellikle düğün yemekleri, bu kültürün en belirgin unsurlarından biri olmaya devam ediyor.
Eskiden köylerde görücü usulüyle yapılan evliliklerde gençler birbirlerini ilk kez düğün gününde görürken, düğün haberi bile bulgur pilavı üzerinden yayılırdı. Sason yöresinde anlatılan bir anekdotta, çobanlık yapan bir gencin düğün haberini tarlaya getirilen pilav sayesinde öğrendiği aktarılıyor. O dönemlerde bulgur pilavı, sadece bir yemek değil; aynı zamanda düğün günüyle özdeşleşmiş kıymetli bir semboldü.
ET VE PİLAV
Günümüzde salon düğünlerinin yaygınlaşmasına rağmen, Batman’da hâlâ bulgur pilavı ve et, düğün sofralarının vazgeçilmezi olma özelliğini koruyor. Üç gün süren geleneksel düğünlerde her akşam misafirlere mükellef sofralar kuruluyor. Eskiden bu süre erkek tarafının imkânına göre yedi güne kadar da uzayabiliyor, büyükbaş hayvanlar kesilerek yüzlerce kişiye pilavla birlikte ikram edilirdi.
DAMADIN PAYI
Düğün yemeğinde hayvanın en lezzetli yeri olan göğüs eti, "damadın payı" olarak özel bir tabakta sadece damada sunuluyor. Damat isterse bu payı yakınlarıyla paylaşabiliyor. Yörede çok sevilen bir lezzet olan mumbar dolması, düğünlerin özellikle son gecesinde hazırlanıyor. Özellikle Ezidi düğünlerinde, gelin ve damat odasına çekildikten sonra hazırlanan mumbar hem misafirlere ikram ediliyor hem de çifte özel olarak sunuluyor.
DAMAT AĞACI
Batman’ın köy düğünlerinde bir diğer gelenek ise “damat ağacı”. Bu ağaca asılan horoz, köyün gençleri tarafından pişirilerek misafirlerin topladığı bahşişle birlikte sofrada yerini alıyor. Düğün ertesi sabahı ise, yeni gelin için bir hayvan daha kesilerek, aile büyüklerine ve misafirlere ikram ediliyor. Bu, geline "evine hoş geldin" demenin en lezzetli yolu olarak kabul ediliyor. Sofralarda sac ekmeği ya da gözleme mutlaka yer alıyor.
EL ÖPME GELENEĞİ
Düğünden sonra başlayan “el öpme” ziyaretleri de Batman’da yemekle taçlandırılıyor. Hasankeyf ve Gercüş gibi yörelerde, yeni evli çiftin ilk misafirleri aile büyükleri olurken, bu ziyarette özellikle zahmeti ve ustalık gerektirmesiyle bilinen işkembe yemeği ikram ediliyor. Bu yemek, misafirlere verilen değerin ve gelin evine duyulan saygının göstergesi olarak kabul ediliyor.
Batman’da düğün yemekleri sadece karın doyurmuyor, aynı zamanda geçmişle bugünü buluşturan, toplumsal dayanışmayı güçlendiren ve kültürel hafızayı yaşatan köklü bir miras olarak varlığını sürdürüyor.
