Bu iradenin adı: Batman Çevre Gönüllüleri Derneği.
2001’de kurulan dernek, çeyrek asra yaklaşan bir süredir kentin çevre mücadelesine yön veriyor. Çevre kirliliğinden içme suyu güvenliğine, plansız kentleşmeden petrol atıklarına kadar hemen her konuda sesini yükselten bu gönüllü hareketin öncüsü, Batman Çevre Gönüllüleri Derneği Başkanı Hasan Argünağa.
Yıllardır çevre sorunlarına duyarlılığı, kararlılığı ve samimiyetiyle tanınan Argünağa, Batman’da çevre bilincinin kurumsal bir kimlik kazanmasında önemli rol oynayan bir isim.
Biz de Batman’da çevre bilincinin geçmişini, bugününü ve geleceğini konuşmak üzere Hasan Argünağa ile bir araya geldik. Söyleşimizde Argünağa, hem yıllara yayılan mücadelenin perde arkasını hem de Batman’ın çevre geleceğine dair umutlarını paylaştı.
BATMAN’DA ÇEVRE MÜCADELESİNİN 25 YILLIK HİKÂYESİ
Çevre gönüllüsü olma fikri sizin için nasıl doğdu?
ARGÜNAĞA: Çocukluğumdan beri doğayı çok seviyorum. Anne ve babamın hayvan haklarına verdiği önem ve çevreye duyarlı öğütleri, çevre mücadelesinin temelini oluşturdu. 1990’dan itibaren yerel gazetelerde yazılar yazarak çevre sorunlarına dikkat çektim. 2001 yılında Batman Çevre Gönüllüleri Derneği’nde örgütlü mücadeleye başladım ve bunu bir ibadet olarak görüyorum.
BATMAN’IN ÖNCELİKLİ ÇEVRE SORUNLARI
Batman’da en acil gördüğünüz çevre sorunları hangileri?
ARGÜNAĞA: Batman’da halk ve çevre sağlığını tehdit eden birçok sorun öncelikli çevre gündemimizdir. Bu sorunları “Batman’ın çözüm bekleyen önemli çevre sorunları deklarasyonu” altında kamuoyuna ve yöneticilere duyuruyoruz.
Kent merkezinde bazı içme suyu boruları kanserojen asbest içermektedir ve acilen değiştirilmelidir. 500 bin nüfuslu Batman’ın atıksuları Batman Çayı’na ve Ilısu Barajı’na ulaşmaktadır; yalnızca fiziksel arıtma uygulanıyor ve kimyasal/biyolojik arıtma eksikliği büyük tehdit oluşturmaktadır. İçme suyu kuyularının analize gönderilip sonuçların paylaşılması gereklidir.
Batman Çayı Havzası ve İstiklal Parkı civarındaki OSB’lerden kaynaklanabilecek kirlilikler önemli risklerdir. Şelmo petrol sahasından geçmişte Fenol kirliliği yaşanmış, su kaynaklarının korunması için gerekli tedbirlerin alınması şarttır. Helkis Dağı’ndaki petrol aramaları da su kaynakları için büyük tehdit oluşturmaktadır.
Çarpık kentleşme, hava kirliliği, kaldırım işgalleri ve kent merkezindeki hayvan besiciliği sorunları önceliklidir. Şırnak kömürlerinin kullanımı engellenmeli, yakıtlar takip edilmeli ve ölçüm cihazları artırılmalıdır.
Çöp evlerin kent dışına taşınması, park ve yeşil alanlarda yapılaşmanın önlenmesi, evlerdeki kullanılmış ilaçların toplanması gibi önlemler hayata geçirilmelidir. İluh Deresi ve diğer kirlilik noktaları düzenli olarak denetlenmelidir.
OSB ATIKLARI VE ARITMA TAKİBİ ÖNEMLİ
Sanayi tesislerinin çevreye etkisini nasıl değerlendiriyorsunuz?
ARGÜNAĞA: Sanayi tesisleri zorunlu olmakla birlikte, yaratabilecekleri kirlilikler için önlem alınmalıdır. Yasal mevzuatlar açık olup, denetimler ihmal edilmediğinde sorunlar kontrol altına alınabilir. Mevcut OSB’nin atık suları ciddi tehdit oluşturuyordu; yıllarca mücadele verdik ve Arıtma Tesisi hizmete açıldı. Şimdi tesisin takibi önemlidir.
BATMAN’IN GELECEĞİ PLANLI YAPILAŞMADA
Kentleşme ve plansız yapılaşma Batman’ın çevre geleceğini nasıl etkiliyor?
ARGÜNAĞA: Batman petrolün bulunmasıyla gelişmiş bir kenttir. Site semti gibi örnek bir şehir planı varken, plansız ve çarpık yapılaşmayla kent geri bir noktaya gelmiştir. Vizyon eksikliği ve hava koridorlarının dikkate alınmaması, Batman’ın çarpık yapılaşma sorununun en önemli göstergesidir.
GÖNÜLLÜLÜKLE SÜREN ÇEVRE MÜCADELESİ
Derneğinizin bugüne kadar yürüttüğü en önemli projelerden bahseder misiniz?
ARGÜNAĞA: Batman Çevre Gönüllüleri Derneği, 25 yıldır parasal destek almadan gönüllü projelerle çevre mücadelesi yürütüyor. En büyük hedefimiz halkı ve öğrencileri bilinçlendirmek oldu. Termik santral ve TÜPRAŞ Rafinerisi gibi çevreye zarar veren kaynaklarda etkili müdahaleler sağladık; hava kirliliğinin azaltılması ve Batman’ın doğalgaza kavuşması için kampanyalar düzenledik.
Kent merkezinde okullarda çevre konferansları verdik, Batı Raman’da meşe palamutları dikimi, Mehmetçik, Samanyolu ve Malabadi Ormanları gibi yeşil alanların oluşturulmasına öncülük ettik. Petrol sahalarının derelere bıraktığı atıkları tespit edip kamuoyuna duyurduk; İluh Deresi’nin temizlenmesi ve kentsel dönüşüm projeleri için girişimlerde bulunduk.
İçme suyu şebekesindeki asbestli boruların değiştirilmesi, Batman Çayı havzasının temizliği, Dicle’de bilinçsiz avlanmanın önlenmesi ve katı atık yönetimi gibi projelerde aktif rol aldık. Tüm çalışmalarımız gönüllü, şeffaf ve sürdürülebilir olup, dernek hiçbir zaman kirli ilişkilerle anılmamıştır.
KOMİSYONLARDA AKTİF ROL ALIYOR
Yerel yönetimlerle (belediye, valilik, kaymakamlık) iş birliğiniz hangi düzeyde?
ARGÜNAĞA: Batman Çevre Gönüllüleri Derneği, tüm kamu kurumlarıyla diyalog içinde hareket etmiş, özellikle Valilik ve Belediye ile yakın çalışmalar yürütmüştür. Valilik bünyesinde Madde Bağımlılığı, Suriye Koordinasyon, Toprak Koruma, Tütün Kontrolü, İnsan Hakları, Anızla Mücadele, Kuraklıkla Mücadele ve Yeşil Kuşak Projesi komisyonlarında görev almış; aktif olarak gönüllü hizmet sunmaktadır. Belediyelerle ise Kent Konseyi bünyesindeki Çevre Sağlık Ana Çalışma Grubu, İluh Deresi ve Şelmo Gaz Patlaması araştırma komisyonlarında çalışmalar yürütmüştür.
HENÜZ YETERLİ SEVİYEDE DEĞİL
Çevre konusunda Batman halkının duyarlılığını nasıl görüyorsunuz?
ARGÜNAĞA: Batman halkı çevre mücadelemizi destekliyor, ancak zaman içinde beklediğimiz çevre duyarlılığı henüz yeterli seviyeye ulaşmadı.
ÇEVRE MÜCADELESİNDE ÖNEMLİ BİR KENT
Türkiye’nin çevre politikalarında Batman gibi iller yeterince dikkate alınıyor mu?
ARGÜNAĞA: Batman, çevre mücadelesinde önemli bir kenttir. Çok sayıda STK ile kurulan Batman Çevre Platformu’nun yanı sıra Türkiye genelinde de çeşitli çevre örgütleriyle dayanışma halindeyiz. Türkiye Çevre Platformu, Doğaya Güç Kat Ağı ve Güneydoğu Anadolu Çevre Platformu gibi yapılarla iş birliği yapıyor, Hasankeyfi Yaşatma Girişimi’ni destekledik.
ÇEVREYE ZARARI AZALTMAKTADIR
Sizce çevre sorunlarının çözümünde sivil toplumun rolü ne kadar güçlü?
ARGÜNAĞA: Çevre sorunlarının çözümü yalnızca kamu ile mümkün değildir. Hantallık gösteren kamuya karşı, sivil toplum örgütleri dinamik bir güçtür. STK’ların mücadelesi ve kamuoyu baskısı, siyasi iktidarların çevreye zarar verme oranını azaltmaktadır.
PROJE BAZLI ÇALIŞMIYORUZ
Önümüzdeki dönemde Batman için hangi projeleri hayata geçirmeyi planlıyorsunuz?
ARGÜNAĞA: Proje bazlı çalışmıyoruz; temel hedefimiz daha temiz, yaşanabilir bir kent, sağlıklı içme suyu ve güvenli doğal yaşam için mücadeleyi sürdürmektir.
SORUNLARIN ÇÖZÜMÜ MÜMKÜNDÜR
Batman’ın 10 yıl sonraki çevre fotoğrafını nasıl hayal ediyorsunuz?
ARGÜNAĞA: Küresel ısınma ve kuraklık, doğa ve çevre bilincini artıracak. Devlet müdahaleleri olsa da, 10 yıl içinde Batman’da atık suların kimyasal ve biyolojik arıtmadan geçirilmesi, çöplerin geri dönüşüm sahalarına taşınmasıyla daha sağlıklı bir çevre oluşacağına inanıyoruz. Tüm sorunların çözümü mümkündür ve çözüm önerilerini de sunuyoruz.
