Ilısu Barajı ve HES projesi kapsamında tarihi Hasankeyf ilçesinin yanı sıra, asırlar boyunca yaşamın sürdüğü birçok köy ve tarihi yapı da baraj suları altında kaldı. Batman merkeze bağlı Soğuksu (Zorava), Oymataş, Ağıl (Ancolin), Küpeli, Şahintepesi, Yukarı Zilek ve Aşağı Zilek köylerinin bir kısmı Ilısu Barajı sularının altında kaldı. Zilek köprüsü, Devlet Demir Yolları'nın 100 yıllık tarihi köprüsü ile söz konusu köylerdeki bir çok sera, ekili arazi de yükselen sudan nasibini aldı. Köylerinin sular altında kalışını çaresizce izleyen köy sakinleri, bu duruma çok üzüldüklerini belirterek bir düzenlerin kalmadığını ifade etti. Zilek köyü sakinlerinden Hacı Salih Bulut, şimdilerde sular altında kalan ekili toprakları işaret ederek bu toprakları ekip biçtiğini, büyük emek harcadığını ifade etti.
“ESKİSİ GİBİ DEĞİL…”
Bulut, "Bu manzarayı görünce içim acıyor. Uzun yıllar boyunca ben ve köylüler bu topraklarda çalışıp emek verdik. Bazı insanlar su altında kalan köylülerin para aldıklarını söylemekteler. Her şey para değil, para her yerde kazanılabilir. Biz bu topraklardan da para kazanıyorduk. Ancak asırlardır ekmeğini yediğimiz bu toprakların sular altında kalması köyde olan birliktelik ve düzenimizi bozdu. Herkes farklı farklı yerlere dağıldı. Bu durum benim içimi yakıyor." dedi. Bulut, "Çünkü orada Ağıl (Ancolin) köyü, Kaniya, Kâbê ve birçok ziyaret yerlerimiz vardı ve hepsi sular altında kaldı. Bizim elimizde gelen bir şey yoktu. Devlet bu kararı aldı, biz de devletin aldığı karara uymakla mükellefiz. Zilek köprüsünün uzunluğu ortalama 9 metre vardı. Şu anda su köprünün saçaklarını geçmek üzere yani ortalama suyun yükselmesi 20 metreyi buldu" diye konuştu.
"EMEK VERDİĞİMİZ GÜNLER AKLIMIZA GELİNCE AĞLAMAYA BAŞLADIK"
Bu topraklarda çok emek verdiklerini belirten Ömer Koç isimli köy sakini ise "Biz bu köylerde pamuk ve mısır sulamalarını çok yaptık. Bu gördüğünüz yerde sular altında kalan tren köprüsüne kadar giden yoldu. Biz bu yolu yüzlerce defa kullandık. Zilek’te ve Bedia’da tarla ektik, sulama yaptık, çok emek verdik bu topraklarda. Şimdi hepsi sular altında kaldı. Şu anda Batman’da ikamet ediyorum. Ben Berava köyünde kalıyordum. Orda topraklarımız var. Uzun zamandır gelmemiştim buralara. Arkadaşım hacı SALİH gidelim deyince hem eski günleri hatırlarız hem de kendimize gezeriz diye geldik. Bu toprakları böyle görünce ağlamaklı oluyoruz. Hanımıma buraya geleceğimi söylediğimde eski günleri ve emek verdiğimiz günler aklına geldi ve ağlamaya başladı. Bu topraklarda çok emek verdik ve karşılığını da aldık. Her şeyin hayırlısı olsun" dedi.
"BARAJ SUYUNUN GELMESİ İLE 40 EV CİVARI KALDI"
Hamit Yıldız da "Burası Soğuksu (Zorava) köyü. Burada baraj suyundan önce 150'ye yakın ev vardı. Baraj suyunun gelmesi ile 40 ev civarı kaldı. Tepede arazileri olanlar da köyde kaldı. Toprağı olmayanlar Batman'a yerleşti" dedi. Baraj suyunun yükselmesi ile köy içinde sürekli ev değiştirmek zorunda kaldıklarını ifade eden Zübeyde Turan, baraj suyunun şimdilerde de kaldığı eve yetiştiğini belirterek gidecekleri yerlerinin kalmadığını söyledi. Tura, "Hayvanlarımız var, onlara bakıyoruz. Köyden çıkmak istemiyoruz. Yetkililerden köyün tepesinde ev yapmak için bize bir yer vermelerini talep ediyorum." dedi.